Ukazało się właśnie nakładem PWN nowe, drugie wydanie naszego podręcznika "Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego".
W wstępie do niego, czytamy:
Pierwsze wydanie naszego podręcznika rzeczywiście okazało się zaproszeniem do dyskusji o treści i formie przedstawienia prawa rzymskiego w XXI w. oraz o kierunkach badań romanistycznych. Weryfikację przydatności książki przyniósł proces dydaktyczny i niezawodni studenci. Pokazali, że podstawowym problemem pierwszego wydania stała się komunikatywność i pomogli w osiągnięciu lepszej formy przekazu. Studenci i doktoranci sygnalizowali nam typowe problemy odnalezienia się w prawniczym laboratorium. Zasadnicze zmiany formy drugiego wydania podporządkowaliśmy zadaniu ułatwieniu korzystania z podręcznika. Polegają one, po pierwsze, na wprowadzeniu odsyłaczy wewnętrznych. W nawiasach kwadratowych zaznaczono, w jakim fragmencie – ponumerowanym hierarchicznie, aby łatwo było doń dotrzeć przez spis treści – szukać wyjaśnienia kwestii rozważanych w danym zdaniu. Strzałka wskazuje, czy zagadnienie omówiono wcześniej, czy też student odnajdzie je w dalszej części książki. Po drugie, wprowadziliśmy kilka poziomów graficznych tekstu. W rozdziale pierwszym wyróżnia je czcionka zwykła oraz petit, którym zaznaczyliśmy informacje przeznaczone dla osób szczególnie zainteresowanych tradycją romanistyczną. W rozdziałach od drugiego do szóstego zdecydowaliśmy się na trzy poziomy tekstu. Czcionką zwykłą przedstawiamy zasadniczy wykład prawa rzymskiego w antyku, petitem podajemy informacje uzupełniające i rozszerzające wiedzę o prawie starożytnym, a fragmenty na szarym tle mówią o losach rzymskich regulacji w prawie powszechnym lub współczesnych porządkach prawnych. W celu porządkowania niektórych informacji czasem zastosowaliśmy ramki. Dodany na końcu wykaz wybranej literatury do poszczególnych rozdziałów obejmują prace, które wyróżniły się wpływem na kształt podręcznika i dlatego są kluczowe dla dyskusji naukowej zgodnej z duchem podręcznika oraz podstawowe nowe publikacje. Pełną informację bibliograficzną oferują bazy danych i specjalistyczne publikacje. Znajomość łaciny jest niestety rzadka. Zwrócili na to uwagę również nasi studenci. Staraliśmy się więc, aby i bez niej dawało się łatwo skorzystać z rzymskiego doświadczenia prawniczego. Książka ma umożliwić posługiwanie się – choćby tylko w sposób techniczny – używanymi do dziś dość powszechnie – terminami i wyrażenia, które europejska tradycja prawna oraz prawnicza przejęła z Rzymu i od uczonych, korzystających z prawa rzymskiego przez kolejne stulecia. Ułatwieniem będzie indeks terminów łacińskich, który pozwoli odczytać znaczenie obcobrzmiących słów i zwrotów.
Ukazał się nowy numer Forum Prawniczego oznaczony jako 5/2013, w którym znaleźć można także mój artykuł pt. "Finansowa analiza prawa a znaczenie prawa rzymskiego". Tekst, jak i całe czasopismo, są w pełnym dostępie zarówno do przeglądania jako całość, jak i w pdf w zakładce "Archiwum magazynu", patrz www.forumprawnicze.eu
Z końcem zeszłego roku w wydawnictwie Wydziału Prawa Uniwersytetu w Ołomuńcu został ogłoszony podręcznik "Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego" w języku czeskim. Przekładu podjął się Petr Dostalik, który rozszerzył książkę o rozdział poświęcony tradycji prawa rzymskiego na czeskich ziemiach oraz uzupełnił odniesieniami do obu czeskich kodeksów cywilnych: zarówno starego, jak i tego, który wszedł w życie z początkiem 2014 roku.
Právo římské. Základy soukromého práva, Wojciech Dajczak, Tomasz Giaro, Franciszek Longchamps de Bérier; české vydání: Petr Dostalík, Iuridicum Olomoucense, Olomouc 2013, stron 424.
„Konsensus konstytucyjny[…] już w pierwszym artykule nowej ustawy zasadniczej kazał w 1997 roku zadeklarować: ‘Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli’. Konstytucja kwietniowa mówiła o „wspólnym dobru”, co podkreślało obowiązki wobec państwa oraz jego prymat w stosunku do wspólnoty narodowej. Natomiast dobro wspólne to całokształt warunków życia społecznego, które pełniej pozwalają grupom i poszczególnym ich członkom integralnie się rozwijać oraz osiągać doskonałość. Poszukiwanie dobra wspólnego było widoczne na rożnych etapach dziejów, co wskazuje na stałą antropologiczną, wynikającą ze społecznej natury człowieka. Historyczne doświadczenie potwierdza pragmatyka porządku prawnego.” (Słowo wstępne, s. 7)
W ramach projektu aktywnie wspieranego przez Katedrę Prawa Rzymskiego UJ ukazała się nakładem Wydawnictwa Sejmowego i Fundacji Utriusque iuris praca zbiorowa pt. „Dobro wspólne. Teoria i praktyka”. Jej redaktorzy Wojciech Arndt, ks. Franciszek Longchamps de Bérier i Krzysztof Szczucki napisali dalej w słowie wstępnym o książce, że:
„Jest wynikiem projektu zapoczątkowanego przez pracowników naukowych, doktorantów i studentów wydziałów prawa Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, skupionych wokół naukowych kół Utriusque iuris’ oraz Ti Estin ALetheia. Do pochylenia się nad zagadnieniem dobra wspólnego skłoniły najpierw studia nad filozofią klasyczną w obszarze refleksji nad prawem, prowadzone w ramach seminarium naukowego, jakie zainicjowano w pierwszym z wymienionych kół. Dostrzeżono wtedy szerszy kontekst kategorii występujących w systemie prawnym, a przede wszystkim w Konstytucji RP – zakorzenienie ich w debacie filozoficznej, rozpoczętej i w wysokim stopniu rozwiniętej przez myślicieli starożytnych oraz średniowiecznych. Nakłada to na uczonego prawnika, który kieruje się intencją zrozumienia istoty badanej instytucji, obowiązek przekroczenia granicy systemu prawa pozytywnego, tak aby odnaleźć właściwy kontekst powstania określonego rozwiązania. Obowiązek ten służy nie tylko poznaniu genezy danej konstrukcji prawnej, lecz i buduje perspektywę oceny rozwiązań wypracowanych w ramach danego porządku prawnego. Głębszy namysł nad zasadami i wartościami, rolą wspólnoty i tworzących ją ludzi, pozwala na refleksję nad rozstrzygnięciami normatywnymi, które w istocie mają sprzyjać człowiekowi i tworzonym przez niego zrzeszeniom.”
Spis treści:
7 Słowo wstępne
11 Cześć pierwsza: Współczesność odnajdująca się w historii
13 Zbigniew Stawrowski / Dobro wspólne a filozofia polityki
23 Marek Piechowiak / Prawne a pozaprawne pojęcia dobra wspólnego
46 Michał Mrozek OP / Dobro wspólne wczoraj i dziś. Na marginesie
lektury Etyki N ikomachejskiej i Summy Teologii
78 Ks. Franciszek Longchamps de Bérier / Pretor jako promotor dobra
wspólnego
92 Piotr Koryś / Kategoria dobra wspólnego w dyskursie publicznym
II Rzeczypospolitej
107 Anna Krzynówek-Arndt / Dobro własne a dobro wspólne – wokół
sporów w filozofii polityki XX wieku
125 Część druga: Polityka prawa zmieniająca rzeczywistość
127 Mirosław Granat / Dobro wspólne w pojmowaniu Trybunału
Konstytucyjnego
138 Marcin Stębelski / Dobro wspólne a wybrane elementy
konstytucyjnego modelu ustrojowego państwa
159 Radosław Kołatek / Zasada dobra wspólnego w prawie Unii
Europejskiej. Próba rekonstrukcji
171 Władysław Jóźwicki / Europejski Trybunał Praw Człowieka a dobro
wspólne
200 Wojciech Arndt / Dobro wspólne jako kryterium postępowania władzy
211 Grzegorz Blicharz / Przełom w zarządzaniu zasobami wspólnymi.
Praktyka dobra wspólnego
225 Część trzecia: Dobro wspólne godzące interes prywatny i publiczny
227 Marcin Romanowski / Własność prywatna i dobro wspólne
249 Nikodem Rycko / Prawo prywatne międzynarodowe w świetle
konstytucyjnej zasady dobra wspólnego
266 Krzysztof Szczucki / Dobro wspólne u podstaw decyzji
kryminalizacyjnej
282 Marcin Warchoł / Dobro wspólne a interes pokrzywdzonego
w praktyce procesu karnego
296 Małgorzata Korzycka-Iwanow / Dobra chronione w obszarze prawa
rolnego i żywnościowego
315 Marta Pietrzyk / Regulacje dotyczące handlu żywnością w kontekście
dobra wspólnego
329 Piotr Grzebyk / Dobro wspólne w przepisach prawa pracy
340 Aleksy Miarkowski, Damian Pietrzyk / System podatkowy
z perspektywy dobra wspólnego
356 Adam Szafrański / W poszukiwaniu przedsiębiorcy idealnego, czyli
o działalności gospodarczej i etyce
367 Bibliografia
Po 25 latach ukazuje się drugie wydanie książki profesora Henryka Kupiszewskiego Prawo rzymskie a współczesność nakładem Wydawnictwa OD.NOWA. Książkę przejrzeli i wstępem opatrzyli Tomasz Giaro i Franciszek Longchamps de Berier. We wstępie napisali między innymi:
"Nieco inna jest współczesność w porównaniu z rokiem 1988, kiedy książkę ogłoszono drukiem, a nawet z rokiem 1993, w którym zmarł Autor. Zmienił się świat i Polska. Po co więc wznawiać dzieło historyczne? Przygotowując nowe wydanie, przeczytaliśmy pracę naszego mistrza na nowo. I choć książkę znaliśmy świetnie, bo z nią wzrastaliśmy naukowo, zauważyliśmy, że wciąż zadziwia dzięki swej wielowątkowości. Nie bez znaczenia musi być i to, że zmienia się nasza własna perspektywa. Teraz uświadomiliśmy sobie, że bez poznania myśli Henryka Kupiszewskiego, wyrażonych w jego dziele Prawo rzymskie a współczesność, trudno zrozumieć, co zdarzyło się w nauce i nauczaniu prawa rzymskiego w ostatnim ćwierćwieczu. Myśli te okazały się inspirujące, a nawet prorocze, skoro przewijające się w pracy wątki niektórzy – nawet nieświadomie – podejmowali i rozwijali w ostatnich dziesięcioleciach. Taki też był jej Autor: mądry i szlachetny, dalekowzroczny i inspirujący."
Profesor Henryk Kupiszewski pisał w przedmowie:
"Z wdzięcznością dedykuję tę pracę moim Nauczycielom. Profesorowi Wacławowi Osuchowskiemu zawdzięczam pierwsze zetknięcie się z historią i instytucjami prawa rzymskiego. Jego cotygodniowe czterogodzinne wykłady w auli przy ul. św. Anny w Krakowie były dla nas pierwszoroczniaków Anno Domini 1946/47 wejściem w wielki świat myśli prawniczej, były ukazaniem możliwości budowy lepszego jutra na pogorzelisku II wojny światowej."
Kim był profesor Henryk Kupiszewski? Urodził się w 1927 roku. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1950 roku. Rok później jako asystent w Instytucie Papirologii i Prawa Antycznego na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego podjął pracę u boku swego mistrza – profesora Rafała Taubenschlaga. Stopień doktora (wtedy nazywany „kandydat nauk”) uzyskał w 1957 roku, habilitował się zaś w roku 1964. Uczył prawa rzymskiego od 1961 roku najpierw jako adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1974 roku także na Wydziale Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1971 roku, a zwyczajnego w roku 1988. Społeczność akademicka wybrała go prorektorem Uniwersytetu Warszawskiego w 1981 roku. Rzeczypospolita Polska jako pierwszemu powierzyła w 1990 roku misję ambasadora przy Stolicy Apostolskiej.
Ukazało się właśnie nakładem wydawnictwa OD.NOWA drugie wydanie "Warsztatów prawniczych. Prawo rzymskie". Jest poprawione, uzupełnione i rozszerzone - Kraków 2013.
http://www.youtube.com/watch?v=ERMx_uaGb3s
We wstępie autorzy napisali:
"Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie” zaplanowaliśmy nie tylko jako pomoc w wykładzie, prowadzonym na podstawie wydanego przez PWN podręcznika „Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego”. Nie chcieliśmy, aby służyły wyłącznie jako zeszyt ćwiczeń w dydaktyce, prowadzonej na pierwszych latach wydziałów prawa i administracji. Opracowaliśmy je jako autonomiczny przewodnik dla zainteresowanych proponowaną w nim tematyką. Wobec licznych, docierających do nas opinii mamy uzasadnioną nadzieję, że sięgną po „Warsztaty prawnicze” doktoranci, aplikanci i praktycy, wspominający z przyjemnością i z uznaniem prawo rzymskie ze swych studenckich lat. Ufamy, że propozycja zawarta w książce będzie uznana za przystępną przez nie-prawników, którzy chcieliby poznać jedną z trzech podstaw europejskiej cywilizacji."
"Dostępne czytelnikom w wielu zbiorach przedstawienie łacińskich maksym prawniczych rozbudowaliśmy o odniesienia do współczesności. Staraliśmy się też zaznaczyć, że są stosunkowo często wykorzystywane w argumentacji prawniczej, a właściwe im treści niejednokrotnie znajdują kontynuację w kodyfikacjach cywilnych."
