„Konsensus konstytucyjny[…] już w pierwszym artykule nowej ustawy zasadniczej kazał w 1997 roku zadeklarować: ‘Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli’. Konstytucja kwietniowa mówiła o „wspólnym dobru”, co podkreślało obowiązki wobec państwa oraz jego prymat w stosunku do wspólnoty narodowej. Natomiast dobro wspólne to całokształt warunków życia społecznego, które pełniej pozwalają grupom i poszczególnym ich członkom integralnie się rozwijać oraz osiągać doskonałość. Poszukiwanie dobra wspólnego było widoczne na rożnych etapach dziejów, co wskazuje na stałą antropologiczną, wynikającą ze społecznej natury człowieka. Historyczne doświadczenie potwierdza pragmatyka porządku prawnego.” (Słowo wstępne, s. 7)
W ramach projektu aktywnie wspieranego przez Katedrę Prawa Rzymskiego UJ ukazała się nakładem Wydawnictwa Sejmowego i Fundacji Utriusque iuris praca zbiorowa pt. „Dobro wspólne. Teoria i praktyka”. Jej redaktorzy Wojciech Arndt, ks. Franciszek Longchamps de Bérier i Krzysztof Szczucki napisali dalej w słowie wstępnym o książce, że:
„Jest wynikiem projektu zapoczątkowanego przez pracowników naukowych, doktorantów i studentów wydziałów prawa Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, skupionych wokół naukowych kół Utriusque iuris’ oraz Ti Estin ALetheia. Do pochylenia się nad zagadnieniem dobra wspólnego skłoniły najpierw studia nad filozofią klasyczną w obszarze refleksji nad prawem, prowadzone w ramach seminarium naukowego, jakie zainicjowano w pierwszym z wymienionych kół. Dostrzeżono wtedy szerszy kontekst kategorii występujących w systemie prawnym, a przede wszystkim w Konstytucji RP – zakorzenienie ich w debacie filozoficznej, rozpoczętej i w wysokim stopniu rozwiniętej przez myślicieli starożytnych oraz średniowiecznych. Nakłada to na uczonego prawnika, który kieruje się intencją zrozumienia istoty badanej instytucji, obowiązek przekroczenia granicy systemu prawa pozytywnego, tak aby odnaleźć właściwy kontekst powstania określonego rozwiązania. Obowiązek ten służy nie tylko poznaniu genezy danej konstrukcji prawnej, lecz i buduje perspektywę oceny rozwiązań wypracowanych w ramach danego porządku prawnego. Głębszy namysł nad zasadami i wartościami, rolą wspólnoty i tworzących ją ludzi, pozwala na refleksję nad rozstrzygnięciami normatywnymi, które w istocie mają sprzyjać człowiekowi i tworzonym przez niego zrzeszeniom.”
Spis treści:
7 Słowo wstępne
11 Cześć pierwsza: Współczesność odnajdująca się w historii
13 Zbigniew Stawrowski / Dobro wspólne a filozofia polityki
23 Marek Piechowiak / Prawne a pozaprawne pojęcia dobra wspólnego
46 Michał Mrozek OP / Dobro wspólne wczoraj i dziś. Na marginesie
lektury Etyki N ikomachejskiej i Summy Teologii
78 Ks. Franciszek Longchamps de Bérier / Pretor jako promotor dobra
wspólnego
92 Piotr Koryś / Kategoria dobra wspólnego w dyskursie publicznym
II Rzeczypospolitej
107 Anna Krzynówek-Arndt / Dobro własne a dobro wspólne – wokół
sporów w filozofii polityki XX wieku
125 Część druga: Polityka prawa zmieniająca rzeczywistość
127 Mirosław Granat / Dobro wspólne w pojmowaniu Trybunału
Konstytucyjnego
138 Marcin Stębelski / Dobro wspólne a wybrane elementy
konstytucyjnego modelu ustrojowego państwa
159 Radosław Kołatek / Zasada dobra wspólnego w prawie Unii
Europejskiej. Próba rekonstrukcji
171 Władysław Jóźwicki / Europejski Trybunał Praw Człowieka a dobro
wspólne
200 Wojciech Arndt / Dobro wspólne jako kryterium postępowania władzy
211 Grzegorz Blicharz / Przełom w zarządzaniu zasobami wspólnymi.
Praktyka dobra wspólnego
225 Część trzecia: Dobro wspólne godzące interes prywatny i publiczny
227 Marcin Romanowski / Własność prywatna i dobro wspólne
249 Nikodem Rycko / Prawo prywatne międzynarodowe w świetle
konstytucyjnej zasady dobra wspólnego
266 Krzysztof Szczucki / Dobro wspólne u podstaw decyzji
kryminalizacyjnej
282 Marcin Warchoł / Dobro wspólne a interes pokrzywdzonego
w praktyce procesu karnego
296 Małgorzata Korzycka-Iwanow / Dobra chronione w obszarze prawa
rolnego i żywnościowego
315 Marta Pietrzyk / Regulacje dotyczące handlu żywnością w kontekście
dobra wspólnego
329 Piotr Grzebyk / Dobro wspólne w przepisach prawa pracy
340 Aleksy Miarkowski, Damian Pietrzyk / System podatkowy
z perspektywy dobra wspólnego
356 Adam Szafrański / W poszukiwaniu przedsiębiorcy idealnego, czyli
o działalności gospodarczej i etyce
367 Bibliografia